Wspominamy tych, którzy odeszli

Dzień Wszystkich Świętych pierwotnie obchodzony był 13 maja i skupiał się głównie na kulcie męczenników. Datę tę zmienił papież Grzegorz III w 731r. przenosząc uroczystość z 13 maja na 1 listopada. W 837 roku Grzegorz IV ustanowił 1 listopada dniem nie tylko męczenników, ale również wszystkich świętych Kościoła katolickiego, którzy dostąpili łaski zbawienia. Dawniej, obchodom towarzyszyły zwyczaje takie jak karmienie dusz zmarłych, przybyłych w tym dniu z zaświatów na ziemię. Zostawiano wtedy na stole chleb z masłem lub cały obiad. W Polsce jest to dzień ustawowo wolny od pracy. W Kościele odprawiana jest msza święta, podczas której księża mają na sobie białe szaty liturgiczne, które symbolizują radość i podniosły nastrój. W Kościołach śpiewa się Litanię do Wszystkich Świętych, która jest jedną z najstarszych litanii Kościoła katolickiego. Odbywa się również uroczysta procesja na cmentarz i wspólna modlitwa nad grobami. Kolejną ważną datą jest 2 listopada, zwany Dniem Zadusznym lub Zaduszkami.

Współczesne Zaduszki są odpowiednikiem pogańskiego święta Dziadów. Tego dnia ludzie wspominają wszystkich, którzy odeszli, modlą się za ich dusze, które według katolickiej wiary, przebywają w czyśćcu. Kultura chrześcijańska przeplatała się z różnego rodzaju pogańskimi obrzędami. W Polsce, pogańskim obrzędem będącym odpowiednikiem współczesnych Zaduszek były Dziady. Uroczystości Dziadów były prowadzone by nawiązać kontakt ze zmarłymi. Ludzie przynosili zmarłym pokarm by nakarmić dusze bliskich. Poza jedzeniem zostawiano oświetloną drogę do domu. Współczesnym nawiązaniem do tej tradycji są palące się znicze na nagrobkach. Dziady obchodzono dwa razy w roku – wiosną oraz jesienią. W trakcie święta obowiązywały liczne zakazy dotyczące wykonywania prac i czynności, które mogłyby zakłócić spokój dusz przebywających na Ziemi. Zakazywano głośnych zachowań przy stole, by nie wystraszyć dusz, sprzątania po posiłku by dusze mogły się pożywić lub szycia i tkania by nie uwięzić, "przyszyć" duszy do Ziemi.

Zapisy dotyczące tradycji obchodów święta możemy znaleźć już w Piśmie Świętym Starego Testamentu. Inicjatorem obchodów Dnia Zadusznego był św. Odilon, opat z Cluny. Nowe święto miało stanowić przeciwwagę dla pogańskich obrzędów, podczas, których czczono zmarłych. Św. z Cluny polecił by we wszystkich zakonach o regule benedyktyńskiej pierwszy dzień po Wszystkich Świętych był Dniem Zadusznym podczas którego będzie można modlić się za dusze wszystkich bliskich, którzy odeszli. Dawniej wierni starali się pomóc duszom cierpiącym w czyśćcu poprzez modlitwę oraz jałmużnę. Z tradycją Zaduszek wiązało się wiele ludowych zwyczajów i wierzeń. Porządkowano groby oraz domy, zostawiano szeroko otwarte furtki i drzwi aby dusze mogły wejść. Do dziś przetrwał zwyczaj odwiedzania grobów, zapalanie zniczy oraz składania ofiar pieniężnych za dusze tzw. wypominki. Aktualnie Zaduszki są dniem, w którym Kościół modli się za wszystkich zmarłych ludzi. Dzień Wszystkich Świętych jest uroczystością radosną, podczas której chrześcijanie cieszą się ze zbawienia, to Dzień Zaduszny zmusza do refleksji nad przemijającym czasem i życiem.
(red)